Hoe schrijf ik een mooie nieuwjaarstoespraak?

Wil je graag weten hoe je een nieuwjaarstoespraak kunt schrijven? Het liefste met een duidelijk stappenplan? Maar heb je geen idee hoe je moet beginnen? In dit artikel geef ik je een aantal tips die houvast geven in de voorbereiding, bij het maken van de opbouw van jouw toespraak.

Wat is het belangrijkste doel (gevoel) van jouw nieuwjaarstoespraak?

Het nieuwe jaar is pas echt geopend met een mooie nieuwjaarstoespraak. Een gewoon jaar wordt een bijzonder jaar door er woorden aan te geven. Formuleer dus als eerste wat het gevoel moet zijn na afloop van je toespraak. Start dus met humor of mooi gekozen woorden om de mensen het jaar te laten beginnen met inspiratie, hoop en nieuwe energie. Zodat ze zeggen: Ik heb er zin in! Of in ieder geval: Ik ben er klaar voor!

Wel of niet schrijven onder tijdsdruk?

Begin op tijd! Vaak gun je jezelf niet de tijd om te schrijven. Of beter gezegd maak je er geen tijd voor vrij. Vaak is de start lastig. Waar moet je beginnen? De meeste mensen blokkeren als ze de speech direct heel mooi en goed willen opschrijven. Perfectionism kills the cat zeggen we dan. De volledig perfecte speech ziet zelden het levenslicht. Het kan altijd nog mooier en nog beter.

Een enkele keer lukt het misschien om last minute onder grote tijdsdruk een mooi pareltje te schrijven. Jon Favreau, de speechschrijver van Obama biechtte ooit in een interview op dat als hij 6 uur de tijd had om een speech te schrijven, hij de eerste 4 uur verspilde door met vrienden te gaan bellen, koffie te drinken of andere niet belangrijke dingen te doen.

Jon Favreau: Ik stel álles uit, tot de laatste minuut. Het is ongelooflijk dat ik het mezelf blijf aandoen. Ik deed het al in mijn studententijd en ben ermee doorgegaan in het Witte Huis. Uitstellen helpt me de gedachten te ordenen, vaak onderbewust.’

Schaven tot de speech die mensen bijblijft

De keren dat je speech briljant is door volledige improvisatie of korte voorbereiding onder hoge tijdsdruk zeldzaam. Als je niet de briljante speechschrijver van Obama bent, is het dus beter om al eerder te starten. Dus begin op tijd met mogelijke losse flarden van je speech op te schrijven. Schrijf daarna een snelle globale versie uit en schaaf dan pas verder. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je een speech hebt die makkelijk uit te spreken, makkelijk te onthouden en makkelijk te volgen is. Met woorden van wijsheid, anekdotes en wensen die je bijblijven.

Wat is de beste opbouw voor een nieuwjaarstoespraak?

De meeste nieuwjaarstoespraken hebben de volgende logische opbouw of elementen in zich. Durf hier creatief mee om te gaan! Als er bijvoorbeeld al een uitgebreide terugblik is geweest bij de kersttoespraak dan kan de terugblik weggelaten worden.

Maak gebruik van de volgende opbouw:

Origineel welkom en inleiding (Bijv. met anekdote, retorische vraag)
Blik op afgelopen jaar:
1. Welkom nieuwe medewerkers of nieuw leven
2. Afscheid of verdriet
3. Persoonlijke anekdote
Blik op de toekomst:
1. Wensen
2. Verwachtingen
Woorden van wijsheid
Originele nieuwjaarswens (bijv jaar vol verwondering of verwijs naar iets in inleiding)

Stappenplan voor het schrijven van een nieuwjaarsspeech

Heb jij de opbouw van de nieuwjaarsspeech al goed in je hoofd? Samen met het onderstaande stappenplan kun jij aan de slag met het schrijven van de overtuigende toespraak.

Setting en publiek

Wat is de setting waarin je zult spreken? Wat betekent dat voor je speech? Tijdstip van de dag. Soort zaal? Soort publiek? Wat zijn de verwachtingen?
Wie is je publiek? Wat is hun gemoedstoestand? Wat is hun angst en wat is hun wens? Bij welke ervaring of gedachten van het betreffende publiek wil je aansluiten?

Doel

Wat is het belangrijkste gevoel dat het publiek heeft en dat je wil benoemen?
Wat is de belangrijkste kernboodschap in één zin? Let op deze feestelijke speech leent zich niet voor tirades, lange preken of zendingsdrang. Een mooie anekdote en een paar pareltjes van wijsheid is voldoende.
Wat betekent dit voor de toon, taal en tijdsduur van de speech? Richtlijn is maximaal 5 minuten. Dat is ongeveer 500 woorden of 1 A4. Toon en taal bij voorkeur glinsterend en sprankelend als champagne!

Onderzoekend schrijven

In deze fase gaat het om de inhoud woorden te geven. Eerst moet je voldoende brokstukken hebben om pas daarna te kunnen schaven en perfectioneren.

Verzamel eerst in trefzinnen veel bruikbare fragmenten, anekdotes, zinssneden
Lees of bekijk een aantal voorbeelden van nieuwjaarspeeches op internet
Gebruik de klassieke indeling hierboven en vul deze met trefwoorden alvast in.
Gebruik evt. een aantal traditionele standaardzinnetjes die veel gebruikt worden om op gang te komen. (Lees het artikel met de nieuwjaarstoespraakgenerator)
Schrijf daarna met jouw doel en publiek voor ogen achterelkaar door zonder stoppen een snelle globale versie uit.
Spelfouten, typefouten en kromme zinnen in de allereerste versie nog niet verbeteren. Dat maakt in deze fase nog niks uit. Er wordt toch nog veel geschrapt en veranderd.

Presenterend schrijven

In deze fase ga je pas perfectioneren. Lees het grove concept een aantal keren hardop voor en verbouw de tekst tot zinnen die makkelijker uit te spreken en te onthouden zijn. Voeg voor deze feestelijke speech veel stijlfiguren toe zoals opsommingen, tegenstellingen, beeldspraak, anaforen en drieslagen en natuurlijk krijg je “bonuspunten” voor de allitererende drieslag die eindigt in een climax! Bekijk deze voorbeelden van speeches om wat inspiratie op te doen voor jouw toespraak.

Zorg dat je verrassend en toch passend begint: bijvoorbeeld een mooie prikkelende uitspraak. Haal de leuke aansprekende anekdotes of mooie zinnen naar voren. Begin en eindig verrassend en stop er nog iets persoonlijks in dat het publiek waarschijnlijk wel kan waarderen.
Schrap alles wat te veel is en niet binnen de maximale tijd van 5 minuten past.
Vertel kleurrijk en beeldend met veel woorden die verwijzen naar wat je kunt zien, horen en voelen. Bijvoorbeeld: Kijk, dat zie je bijvoorbeeld aan. Dat klinkt goed. Ik hoorde een collega vertellen dat … Dan pas voelen we wat dat betekent..
Neem één of twee mensen in vertrouwen en vraag wat zij zouden aanpassen of schrappen in de tekst. Kies hiervoor iemand met nuchtere blik en gevoel voor setting en type publiek.

Oefenen, oefenen en oefenen!

Heb je aan alle stappen he eigen creatieve invulling kunnen geven? Dan is het zaak om te oefenen op een goede ontspannen presentatie.

1. Oefen de mondelinge speech zodanig goed dat het lijkt alsof deze prachtige woorden spontaan in je opwellen. Combineer bij belangrijke speeches de voorbereiding met oefening en training: schakel onze trainers in voor coaching op slimme opbouw, mooie tekst en goede performance.
2. Oefen met name de eerste en de laatste alinea. Spreek met name de eerste 3 of 4 zinnen daarvan extra langzaam en rustig met korte stiltes uit. Dit voorkomt afraffelen, uhm zeggen en buiten adem raken.
3. Als je toch papier gebruikt: verwerk de spreekaanwijzingen met onderstreping, dikgedrukt en cursief. Gebruik voldoende witregels voor stiltes en desnoods een nieuwe bladzijde om jezelf te dwingen tot enige vertraging na een belangrijke zin.
4. Schrijf desnoods op “Haal hier kalm adem’ en ‘Neem hier nonchalant een slokje water 😊